مفاهیم ضریب تاثیر impact factor و citation index

ضریب تاثیر یا Journal impact factor (JIF) در سال 1955 توسط گارفیلد معرفی شد و هنوز مقیاس مهمی برای سنجش کیفیت یک ژورنال است. ضریب تاثیر یعنی میانگین تعداد citations به هر مقاله چاپ شده در آن ژورنال در دو سال گذشته و البته IF معمولا هر ساله محاسبه می شود. برای مثال، ایمپکت فکتور 2020 برای یک ژورنال به صورت زیر محاسبه می شود:

N¹ = تعداد دفعاتی که مقالات چاپ شده در سال 2018-2019 در ژورنال های فهرست شده در طول 2020 مورد استناد قرار گرفتند.

N² = تعداد مقالات، ریووها، Proceeding ها یا note ها (البته نه نامه به سردبیر) چاپ شده در 2018-2019

ایمپکت فکتور 2020 = N¹/N²

نکته جالب این جاست که IF معیاری است که نشان دهنده استفاده اخیر از مقالات یک ژورنال است. یعنی مقاله ای که در چند سال پیش چاپ شده اثری روی ایمپکت امسال ندارد.

یک سری معیارهای مهم دیگر هم در رابطه با قدرت و اعتبار یک ژورنال وجود دارند:

• ایمپکت فکتور 5 ساله: این شاخص به صورت میانگین تعداد دفعاتی که مقالات چاپ شده در ژورنال در 5 سال گذشته حالا در سال جاری مورد استناد قرار می گیرند. فرمول مثل همان بالاست اما به جای 2 سال 5 سال را بررسی می کند.
• شاخص فوریت ژورنال (Journal Immediacy Index): این شاخص به صورت تعداد استنادهای داده شده به مقالات در سال نسبت به تعداد مقالات چاپ شده در آن سال تعریف می شود. این شاخص نشان می دهد چقدر زود یک مقاله در یک ژورنال مورد استفاده قرار می گیرد.
• نیمه عمر استنادی ژورنال (Journal Cited Half-Life): تعداد سال های گذشته از چاپ نسبت به امسال که 50 درصد استنادهای دریافتی را ژورنال را شامل می شود. این شاخص مبین طول عمر استفاده از یک مقاله به طور میانگین در یک ژورنال است. مثلا، اگر نیمه عمر استنادی یک ژورنال در سال 2018 عدد 5 است، معنایش این است که استنادهای 2014-2018 نصف تمام استنادهای آن ژورنال را شامل می شود و نیمه دیگر به قبل از 2014 برمی گردد.
• امتیاز Eigenfactor®: تعداد دفعاتی که مقالات ژورنال که در 5 سال گذشته چاپ شده اند در یک سال مورد استناد قرار گرفته اند. در ضمن در نظر می گیرد که کدام ژورنال ها در این استنادها مشارکت بیشتری داشته اند یعنی ژورنال هایی که خیلی citations می خورند تاثیر بیشتری روی شبکه خواهند داشت نسبت به ژورنال های کمتر مورد استناد.
• Aggregate impact factor: این شاخص بر حسب تعداد استناد به تمام ژورنال های یک رشته خاص و تعداد مقالات همه ژورنال های آن رشته محاسبه می شود.

Citation  های بیشتر نشان می دهد که مثلا مقاله X محققین بیشتری را تحت تاثیر قرار داده و محتوای علمی بهتری داشته است. چاپ مقاله در یک ژورنال با ایمپکت بالا شانس دریافت citation بیشتر را برای یک مقاله بالاتر می برد. شما می توانید عدد ضریب تاثیر یک ژورنال را در صفحعه هوم یا درباره آن ژورنال ببینید. این ضریب را قبل از ارسال مقاله تان می توانید با استفاده از گزارش citation ژورنال (JCR) تایید کنید چرا که برخی ژورنال ها ایمپکت فکتورهای جعلی در سایت خود درج کرده اند.

شاخص تاثیر استنادی وزنی (Field-Weighted Citation Impact):

به عنوان محقق، ما مجذوب استنادهایی هستیم که برای تحقیقات یا مقالات مروری خود دریافت می‌کنیم. استنادها، به نوعی اعتبارسنجی تحقیقات ما هستند و به سایر محققان نیز کمک می‌کنند تا اعتبار فرضیه خود را دریابند. با این حال، با سیل انتشارات در دانشگاه، یادگیری چگونگی تأثیر آن بر جامعه و خوانندگان مهم است. در میان ماتریس‌های دیگری که در دانشگاه محبوب هستند، تأثیر استناد وزنی میدانی (FWCI) یک ماتریس واقعاً مفید برای مقایسه انتشار با انتشارات یک زمینه تحقیقاتی مشابه است. طبق گفته دانشگاه دیکین، تأثیر استناد وزنی میدانی به صورت زیر تعریف می‌شود: «تأثیر استناد وزنی میدانی مقاله (FWCI) نشان می‌دهد که چگونه تعداد استنادهای دریافت شده توسط یک مقاله با میانگین یا تعداد مورد انتظار استنادهای دریافت شده توسط سایر انتشارات مشابه مقایسه می‌شود. انتشارات مشابه بر اساس سال، نوع و رشته تعیین می‌شوند.» همچنین می‌توانید مقاله دانشگاه دیکین را بخوانید: تأثیر استناد وزنی میدانی مقاله (FWCI).

تأثیر استنادی وزنی فیلد چیست؟

تعریف

تأثیر استنادی وزنی فیلد (FWCI) تأثیر نسبی ایجاد شده توسط مقاله در آن حوزه را اندازه‌گیری می‌کند. حوزه‌های دانشگاهی مختلف رفتارهای استنادی متفاوتی دارند. به عنوان مثال، مقالات علوم زیستی ممکن است به طور متوسط ​​​​استنادات بیشتری نسبت به مقالات علوم انسانی دریافت کنند. FWCI با نرمال‌سازی تعداد استنادها بر اساس میانگین‌های خاص هر حوزه، این تفاوت‌ها را در نظر می‌گیرد. این شاخص، تفاوت در شیوه‌های استناد بین حوزه‌های مختلف را در نظر می‌گیرد تا معیار دقیق‌تری از تأثیر تحقیق ارائه دهد. بنابراین، FWCI برابر با ۱.۰ نشان می‌دهد که انتشارات محقق در آن حوزه به طور متوسط ​​​​جهانی مورد استناد قرار گرفته است. FWCI بزرگتر از ۱.۰ نشان دهنده تأثیر استنادی بالاتر از حد متوسط ​​​​است، در حالی که FWCI کمتر از ۱.۰ نشان دهنده تأثیر کمتر از حد متوسط ​​​​است.

چرا FWCI مهم است؟

FWCI یک ماتریس گلوله برفی است. همانطور که توسط دانشگاه سانشاین کوست استرالیا تعریف شده است، “معیارهای گلوله برفی مجموعه‌ای تعریف شده از معیارها هستند که هدف آنها اطلاع‌رسانی به همه زمینه‌های فعالیت تحقیقاتی است”. موسسات همکار می‌توانند با استفاده از رویه‌های توافق‌شده‌ای که می‌توانند به طور مداوم برای اطلاعات مدیریت تحقیق اعمال شوند، هماهنگی و یک دستی ایجاد کرده و معیارسنجی را تسهیل کنند. این امر به منظور تکمیل روش‌های فعلی، به ایجاد پایه‌ای محکم برای تصمیم‌گیری استراتژیک سازمانی کمک می‌کند. جزئیات بیشتر در مورد ماتریس گلوله برفی را اینجا بخوانید.

نحوه محاسبه FWCI

فرمول اولیه

FWCI به شرح زیر محاسبه می‌شود:

استنادهای واقعی دریافتی: تعداد کل استنادهای دریافتی توسط انتشارات محقق.

استنادهای مورد انتظار: میانگین تعداد استنادهای دریافتی توسط انتشارات مشابه در همان زمینه، سال انتشار و نوع سند.

مثال: اگر مقاله یک محقق در زمینه میکروبیولوژی 20 استناد دریافت کند و میانگین تعداد استنادها برای مقالات مشابه در آن زمینه 10 باشد، شاخص FWCI برای آن مقاله برابر با 20/10 = 2.0 خواهد بود. این بدان معناست که مقاله محقق دو برابر سایر مقالات در زمینه تحقیق او مورد استناد قرار گرفته است.

عوامل مؤثر بر FWCI

رشته‌های مختلف دانشگاهی رفتارهای استنادی متفاوتی دارند. به عنوان مثال، مقالات علوم زیستی ممکن است به طور متوسط ​​استنادهای بیشتری نسبت به مقالات علوم انسانی دریافت کنند. FWCI این تفاوت‌ها را با نرمال‌سازی تعداد استنادها بر اساس میانگین‌های خاص هر رشته در نظر می‌گیرد.

محاسبه با استفاده از ابزارها

ابزارهای نرم‌افزاری آنلاین برای محاسبه FWCI در دسترس هستند. محبوب‌ترین ابزار SciVal از Elsevier است. SciVal خروجی تحقیقات بیش از 24500 موسسه تحقیقاتی و افراد وابسته به آنها را از 234 کشور در سراسر جهان در دسترس قرار می‌دهد. ابزارهایی مانند این می‌توانند به شما کمک کنند تا تأثیر تحقیقات خود را بهتر و دقیق‌تر درک کنید.

مزایای استفاده از FWCI

قابلیت مقایسه در بین رشته‌ها

تأثیر استناد وزنی رشته، مجموعه‌ای از مزایا را نسبت به تعداد استنادهای خام ارائه می‌دهد. اگر فقط به امتیاز استناد خام نگاه کنیم، می‌تواند گمراه‌کننده باشد. تجزیه و تحلیل تأثیر ایجاد شده توسط مقاله باید در برابر استنادهای دریافتی معمول در آن حوزه تحقیقاتی خاص توجیه شود. از آنجایی که FWCI تعداد استناد خام را در رشته‌های مختلف تحقیق نرمال‌سازی می‌کند، می‌تواند در مقایسه ارزیابی‌های تحقیقات چندرشته‌ای مفید باشد.

محدودیت‌های ارزش FWCI

پوشش حوزه: FWCI ممکن است برای همه حوزه‌ها، به ویژه حوزه‌های خاص یا نوظهور، در دسترس نباشد.

شیوه‌های استناد: تفاوت در شیوه‌های استناد، مانند خوداستنادی یا خوشه‌های استناد، می‌تواند بر FWCI تأثیر بگذارد.

تاخیر زمانی: ممکن است جمع‌آوری استنادها زمان ببرد، بنابراین FWCI برای انتشارات اخیر ممکن است به طور کامل نشان‌دهنده تأثیر آنها نباشد.

نتیجه‌گیری

به طور خلاصه، FWCI یک معیار قوی است که درک تأثیر تحقیقات را افزایش می‌دهد و ارزیابی دقیقی از مشارکت‌های علمی را ارتقا می‌دهد. با ادغام FWCI در ارزیابی‌های تحقیقاتی، جامعه دانشگاهی می‌تواند کارهای مهم در رشته‌های مختلف را بهتر تشخیص داده و ارزش‌گذاری کند.

مطالب مرتبط مفید

برنامه ریزی و مقدمات مقاله نویسی

انتخاب ژورنال برای مقاله علمی

DOI چیست؟

ریوایز خوردن مقاله و ریجکت شدن