مغالطه علت و انتساب جعلی

علت جعلی یا کاذب (False Cause & False Attribution) به استدلالی اشاره می کند که در آن شخصی رویدادهای متوالی را به عنوان شواهدی بر این موضوع استناد می کند که اولین رویداد باعث رویداد دوم شده است. انتساب جعلی یا نادرست زمانی اتفاق می‌افتد که شخصی به اطلاعات نامربوط، جانبدارانه یا بی اساس مراجعه کند.

مثالی از علت کاذب و انتساب یا استناد نادرست

علت جعلی: من هر روز به عنوان میان وعده موز می خورم. یک روز موز نخوردم و ماشینم را شکستند. از آن زمان یک روز نشده که به عنوان میان وعده موز نخورم.

انتساب جعلی یا نادرست: جان این کتاب را به من نشان داد که ثابت کرد دانشمندان شواهد تجربی برای وجود پری دریایی دارند، اما من کتاب را گم کردم و عنوان آن را به خاطر ندارم.

توضیح تکمیلی

مغالطه علت کاذب و اسناد نادرست یک مغالطه منطقی است که در آن فرد یک رابطه علت و معلولی را متصور است که در واقعیت وجود ندارد، یا زمانی که رابطه احتمالی اغراق آمیز یا مخدوش باشد. می تواند عمداً برای فریب دادن یا گمراه کردن استفاده شود، یا می تواند سهواً توسط شخصی که از رابطه علی واقعی بین دو عامل بی اطلاع است استفاده شود. این یک نوع مغالطه غیررسمی است، برخلاف مغالطه رسمی، که در آن ساختار منطقی یک استدلال ناقص است. مغالطه علت کاذب و انتساب نادرست اغلب برای توضیح رویدادی استفاده می شود که علت ناشناخته ای دارد. این نمونه ای از مغالطه post hoc ergo propter hoc است، که فرض می کند از آنجا که یک رویداد به دنبال دیگری می آید، اولین رویداد باید سبب مورد دوم شده باشد.

به عنوان مثال، اگر شخصی دیر به محل کار خود برسد و رئیس او متوجه شود، رئیس ممکن است تصور کند که آن شخص دیر کرده است زیرا شب قبل برای مهمانی بیرون آمده است. این نمونه‌ای از خطای علت کاذب و انتساب نادرست است، زیرا رئیس فرض کرده است که دیر رسیدن فرد به دلیل رفتار شب قبل او بوده است، در حالی که در واقع ممکن است دلایل دیگری برای تأخیر آن شخص وجود داشته باشد.

همچنین می‌توان از اشتباه علت نادرست و انتساب نادرست برای سرزنش یک فرد یا گروه برای رویدادی استفاده کرد که هیچ کنترلی روی آن نداشت. این نمونه ای از مغالطه “سپر بلا (scapegoat)” است که در آن یک فرد یا گروه به خاطر چیزی که تقصیر آنها نیست سرزنش می شود. به عنوان مثال، اگر یک شرکت دچار شکست مالی شود، یک مدیر ممکن است تصور کند که این مشکل ناشی از عملکرد ضعیف یک کارمند خاص است و اقدامات انضباطی را علیه آنها انجام دهد، حتی اگر شکست مالی ممکن است ناشی از عوامل اقتصادی گسترده‌تر خارج از سازمان و خارج از کنترل کارمند باشد.

در هر دوی این مثال ها، از مغالطه علت کاذب و انتساب نادرست برای نتیجه گیری استفاده می شود که هیچ مبنای واقعی ندارد. آگاهی از این مغالطه و اجتناب از فرضیات درباره علل و آثار بدون شواهد کافی بسیار مهم است. در غیر این صورت، ما در خطر تصمیم گیری بر اساس منطق معیوب و اطلاعات نادرست هستیم.

مطالب مرتبط مفید

مغالطه ریشه شناسی

مغالطه توسل به اکثریت (Bandwagon)

مغالطه حکایتی