نمونه گیری هدفمند (Purposive)
122 Views
نمونه گیری هدفمند (Purposive) (یا قضاوتی، یا انتخابی یا نظری = subjective) نوعی تکنیک نمونه گیری است که در آن محقق در انتخاب اعضای جمعیت برای شرکت در مطالعه، از قضاوت شخصی خودش استفاده می کند.
در قسمت مواد و روش های مقاله، این نمونه گیری نوعی نمونه گیری غیراحتمالی است و زمانی اتفاق می افتد که “المان های انتخاب شده برای نمونه توسط قضاوت شخصی محقق انتخاب می شوند. محققین اغلب بر این باورند که می توانند با استفاده از قضاوت درست به نمونه نماینده دست پیدا کنند که در نهایت باعث صرفه جویی در زمان و هزینه می شود”.
گزارشگران تلویزیونی که فردی را در خیابان نگه می دارند تا مثلا از او سوالاتی بپرسند رایج ترین نوع نمونه گیری هدفمند است. اما باید عنوان کنیم که گزارشگر تلویزیون باید در رابطه با تصمیم گیری درباره متوقف کردن فرد یک سری قضاوت مشخص داشته باشد در غیر این صورت می شود تکنیک نمونه گیری تصادفی.
همین طور وقتی که صرفا تعداد معدودی از افراد می توانند به عنوان داده های اولیه عمل کنند، نمونه گیری هدفمند مناسب است (به دلیل ماهیت طراحی تحقیق و اهداف آن). مثلا برای تحقیقی که اثرات تراژدی های شخصی مثل سوگ در خانواده را بر عملکرد مدیران رده بالا تحلیل می کند، محقق شاید از قضاوت خودش برای انتخاب مدیران رده بالایی که احتمالا در مصاحبه های عمیق شرکت می کنند استفاده کند.
در نمونه گیری هدفمند، قضاوت شخصی باید برای مواردی که به پاسخ به سوال تحقیق و تکمیل اهداف پژوهش کمک می کنند به کار گرفته شود.
بر اساس نوع موارد، نمونه گیری هدفمند را می شود به شش زیردسته زیر طبقه بندی کرد:
- موارد معمول: یعنی افراد طبیعی و میانگین جامعه.
- موارد خیلی پرت: نمونه گیری از افرادی که غیرمعمول یا نادر حساب می شوند مثل بررسی دلایل شکست کمپانی ها با مصاحبه با مدیران اجرایی که توسط سهامداران اخراج شده اند.
- موارد بحرانی: روی موارد خاص تمرکز دارد مثل موارد دراماتیک و یا خیلی مهم.
- نمونه گیری با بیشترین واریانس یا ناهمگونی: مبتنی بر قضاوت محقق برای انتخاب شرکت کنندگان با ویژگی های متنوع است. دلیلش تضمین وجود بالاترین تنوع در داده های اولیه است.
- نمونه گیری همگون: روی یک زیرگروه خاص تمرکز دارد که در آن اعضای نمونه شبیه به هم بوده مثلا شغل خاص یا سطحی در سلسله مراتب سازمانی.
- نمونه گیری نظری: نوع خاصی از نمونه گیری هدفمند است که بر اساس روش inductive نظریه بنیاد (Grounded Theory) استوار است.
کاربردهای نمونه گیری هدفمند
فرض کنیم موضوع تزتان به صورت زیر تصویب شده:
مطالعه تاثیر آبروریزی های مالیاتی روی تصویر و آبروی برند X در بریتانیا
اگر تصمیم بگیرید که از روش جمع آوری داده اولیه پرسشنامه از طریق نمونه گیری هدفمند استفاده کنید، می توانید به خیابان آکسفورد بروید و به صورت مقطعی افرادی که به نظر مناسب می رسند را در خیابان متوقف کنید تا از آن ها نظرسنجی را انجام دهید.
مثال 2: هدف تحقیق شما تعیین الگوهای استفاده از رسانه های اجتماعی توسط شرکتهای مشاوره IT در آمریکاست. به جای به کارگیری نمونه گیری تصادفی و انتخاب شرکت کنندگانی که شاید در دسترس نباشند، می توانید از طریق نمونه گیری هدفمند شرکت های IT ی را انتخاب کنید که در دسترس بودن و نگرششان با مطالعه شما همخوانی دارد.
مزایای نمونه گیری هدفمند
- یکی از به صرفه ترین روش های نمونه گیری است (هم زمانی هم مالی)
- نمونه گیری هدفمند شاید تنها روش مناسب موجود باشد اگر صرفا چند منبع داده اولیه محدود مناسب برای مطالعه وجود داشته باشد.
معایب نمونه گیری هدفمند
- اسیب پذیری نسبت به خطا در قضاوت محقق
- درجه پایین اعتمادپذیری (پایایی) و شانس بالای سوگیری
- عدم تعمیم پذیری یافته ها
مثلا در بستر کسب و کار، این روش خیلی مناسب نیست و به جایش بهتر است از روش های دارای سوگیری کم و پایایی بالا مثل روش های نمونه گیری سهمیه ای، نمونه گیری خوشه ای یا سیستماتیک استفاده کنید.
پاسخگوی سوالات و نظرات شما هستیم