نمونه گیری گلوله برفی
283 Views
نمونه گیری گلوله برفی (snowball) در تحقیق
نمونه گیری گلوله برفی نوعی روش جذب شرکت کننده است که در آن شرکت کنندگان فعلی تحقیق سعی می کنند شرکت کنندگان بالقوه دیگری را هم با خود بیاورند. یعنی به سراغ شبکه اجتماعی هر شرکت کننده برویم تا به شرکت کنندگانی بیشتری برسیم. با این کار، محقق می تواند شرکت کنندگانی را پیدا کند که به جمعیت خاصی تعلق دارند که احتمالا داوطلب نمی شدند.
اسم جالب این نمونه گیری به این دلیل است که نمونه کوچک شروع شده و کم کم مثل یک گلوله برف به یک نمونه بزرگ تبدیل می شود. اسم های دیگر ان عبارتند از نمونه گیری زنجیره ای، نمونه گیری معرفی شده، نمونه گیری مبتنی بر پاسخ دهندگان، و یا نمونه گیری زنجیره ای – معرفی شده.
به طور کلی نوعی روش غیراحتمالی است که به محقق امکان می دهد به شرکت کنندگانی که خیلی سخت به دست می آیند برسد. اکثرا در تحقیقات کیفی استفاده می شود و به کمک معرفی، شرکت کنندگان بیشتری را به دست می آورد. درست است که جذب شرکت کننده را افزایش می دهد اما شانس سوگیری در نمونه را هم بالا برده و به سختی می توان نتایج را به جمعیت های دیگر تعمیم داد.
چه زمانی باید از نمونه گیری گلوله برفی استفاده کنیم؟
در اکثر موارد، محقق در بخش مواد و روشهای مقاله به دنبال این است که نمونه ای را درست کند که هم تصادفی و هم نماینده است. انتخاب تصادفی تضمین می کند که تک تک اعضا شانس مساوی برای انتخاب شدن دارند، و نماینده بودن تضمین می کند که نمونه، انعکاس دقیقی از جمعیت کلی است.
درست است که ایده آل است اما به دست آوردن نمونه تصادفی و نماینده همیشه ممکن نیست. در این موارد محقق شاید به سراغ روشی مثل نمونه گیری گلوله برفی برود.
موقعیت هایی که برای آن ها نمونه گیری گلوله برفی مناسب است عبارتند از:
- وقتی محققین با شرکت کنندگانی سروکار دارند که رسیدن بهشان آسان نیست مثل گروه های اقلیت، گروه های مخفی مثل معتادان یا کارگران جنسی
- وقتی که تحقیق در مرحله اکشتافی اش است و محققین هنوز در حال یادگیری درباره پدیده نوظهور هستند
- وقتی که محقق در حال کار برای طرح یک فرضیه قبل از انجام مطالعات جامع تر است
- وقتی که جذب شرکت کنندگان از طریق شبکه های اجتماعی منطقی ترین راه از نظر هزینه و زمان است
- وقتی که محقق جوامعی را مطالعه می کند که به خاطر یک سری ویژگی های مشترک با هم در ارتباط تنگاتنگ هستند
آیا نمونه گیری گلوله برفی کیفی است یا کمی؟
نمونه گیری گلوله برفی بیشتر در تحقیقات کیفی استفاده می شود. در واقع از نوعی روش نمونه گیری غیراحتمالی استفاده کرده و بیشتر زمانی استفاده می شود که محقق به دنبال بررسی پدیده های روان شناختی مختلف و کسب بینش است. بالطبع اندازه نمونه شاید خیلی بزرگ نباشد اما داده هایی از نظر بستر و context ارائه می دهد که خیلی غنی هستند. به این شکل محقق ظرافت های موضوعش را در جمعیت مورد مطالعه درک می کند.
نحوه عملکرد نمونه گیری گلوله برفی
نمونه گیری گلوله برفی با پیداکردن چند آدم که معیارهای ضروری نمونه تحقیق را براورده می کنند شروع می شود. گاها به این افراد “بذر” گفته می شود. سپس محقق از هر کدام می خواهد اسم افراد دیگری که آن ملاک ها را برآورده می کنند به او بگوید.
با شرکت کنندگان “بذر” مصاحبه شده و اکثرا برای شرکتشان جایزه ای در نظر می گیریم. شاید هم به آن ها کوپنی داده شود که می توانند آن را به افراد واجد شرایط دیگر بدهند. هر کوپن حاوی اطلاعاتی است که به جذب کننده شرکت کننده امکان ردگیری منبعش را می دهد. بعد هم شرکت کنندگان بالقوه می توانند با شرکت در مطالعه این کوپن را نقد کنند.
مزایا و معایب نمونه گیری گلوله برفی
مزایا
نمونه گیری گلوله برفی می تواند زمانی که محقق یا موضوعات خیلی ناشایع یا نادر سر و کار دارد مهم باشد. جذب شرکت کننده از طریق روش های سنتی بعید است که به شکل گیری اندازه نمونه کافی منجر شود.
در ضمن برای گروه هایی که خیلی علاقه ای به داوطلب شدن ندارند روش خوبی است چون مبنایش انتخاب نمونه از طریق افراد مورد اعتماد شرکت کنندگان اولیه است.
محدودیت های نمونه گیری گلوله برفی
اصلی ترین مشکلش این است که می تواند منجر به سوگیری شود. نظرات و ویژگی های اعضای اولیه نمونه روی تمام شرکت کنندگان بعدی ای که در مطالعه جذب می شوند اثر می گذارد.
مشکل دیگرش این است که به سختی می توان اندازه کل نمونه را دانست. یعنی از کجا بدانیم نمونه ای که انتخاب کردیم نماینده کل جمعیت است. اگر نمونه صرفا معرف تعداد محدودی از افراد باشد، شاید نمایانگر ان چه که واقعا در گروه بزرگتر رخ می دهد نباشد.
مثال های نمونه گیری گلوله برفی
سلامت روان یک سری جمعیت خاص
موقعیتی را در نظر بگیرید که محقق می خواهد سلامت روان افرادی را در یک حرفه خاص مثل اعضای کمک های اولیه یا آتش نشانی (با استرس بالا) بررسی کند. محقق احتمالا از طریق سازمان های حرفه ای شرکت کنندگان را جذب می کند و سپس از همان ها می خواهد تا از همکارانی که تمایل به همکاری دارند دعوت به شرکت در تحقیق کنند.
اجتماعات آنلاین
شاید محقق بخواهد درباره پدیده هایی که افراد متعلق به یک گروه آنلاین خاص را تحت تاثیر قرار می دهند تحقیق کند. پس محقق ابتدا از طریق انجمن های آنلاین و وبسایت های مختلف با اعضای اولیه ارتباط برقرار کرده و بعد از آن ها می پرسد آیا می توانند اطلاعات تماس اعضای دیگر آن انجمن را بدهند یا خیر.
مراحل انجام نمونه گیری گلوله برفی
مراحل عرف و رایج نمونه گیری گلوله برفی عبارتند از:
- طرح یک سوال تحقیق و تعریف اهداف مطالعه
- شناسایی شرکت کنندگان اولیه بر اساس معیارهای از پیش تعیین شده خاص
- کسب رضایت آگاهانه که هدف، مزایا، و ریسک های بالقوه تحقیق را شفاف مشخص می کند
- جمع آوری داده از شرکت کنندگان اولیه با استفاده از نظرسنجی، مصاحبه، مشاهده و یا تکنیک های دیگر
- درخواست از شرکت کنندگان برای معرفی شرکت کنندگان بالقوه دیگر و احتمالا اطلاعات تماس آن ها
- ارتباط با شرکت کنندگان بالقوه ای که به شما معرفی شده اند. مطالعه را برای آن ها توضیح دهید و برای شرکت از آن ها دعوت کنید.
- تکرار همین رویه با تک تک شرکت کنندگان بعدی
- ادامه دادن به رویه تا رسیدن به اندازه نمونه کافی.
به طور کلی این روش خصوصا در روان شناسی و برای مصاحبه/نظرسنجی از گروه های اقلیت و یا آن هایی که به دلیل احساس شرمساری، اعتیاد، تابو، غیره تمایل به ابراز خود در فضاهای عمومی ندارند مفید است.
پاسخگوی سوالات و نظرات شما هستیم