مطالعه مقطعی: تعریف، طراحی و مثال

مطالعه مقطعی نوعی مطالعه مشاهده ای است که اطلاعات راجع به یک جمعیت را در نقطه مشخصی از زمان تحلیل می کند.

این طرح میزان شیوع یک نتیجه مورد نظر را در یک جمعیت تعریف شده اندازه گیری می کند. در واقع نوعی تصویر لحظه ای از ویژگی های جمعیت در یک نقطه از زمان ارائه می دهد. می‌توان از مطالعات مقطعی برای ارزیابی شیوع پیامدها و مواجهه‌ها، تعیین روابط بین متغیرها، و ایجاد فرضیه‌هایی در مورد ارتباطات علی بین عواملی که در طرح‌های تجربی مورد بررسی قرار می‌گیرد، استفاده کرد.

هدف مطالعه مقطعی

به طور معمول، مطالعات مقطعی برای اندازه گیری شیوع پیامدهای سلامت و توصیف ویژگی های یک جمعیت استفاده می شود. در این نوع مطالعه، محققان، گروهی از شرکت‌کنندگان را بررسی می‌کنند و آنچه را که از قبل در جمعیت وجود دارد بدون دستکاری هیچ متغیری یا تداخل با محیط به تصویر می‌کشند. هدف مطالعات مقطعی توصیف یک متغیر است نه اندازه گیری آن. این مطالعات می توانند برای توصیف یک جمعیت یا “گرفتن یک تصویر لحظه ای و آنی” از گروهی از افراد در یک لحظه از زمان مفید باشند.

در تحقیقات اپیدمیولوژی و بهداشت عمومی، از مطالعات مقطعی برای ارزیابی قرار گرفتن در معرض (علت) و بیماری (اثر) و مقایسه میزان بیماری ها و علائم یک گروه در معرض با یک گروه غیر در معرض استفاده می شود.

مطالعات مقطعی در نوع خود منحصر به فرد هستند زیرا محققان می توانند ویژگی های متعددی را به طور همزمان بررسی کنند.

به عنوان مثال، یک مطالعه مقطعی می تواند برای بررسی اینکه آیا قرار گرفتن در معرض عوامل خاصی مانند پرخوری ممکن است با پیامدهای خاصی مانند چاقی مرتبط باشد یا خیر، استفاده شود. در حالی که این مطالعه نمی تواند ثابت کند که پرخوری باعث چاقی می شود، می تواند توجه را به رابطه ای جلب کند که شاید ارزش بررسی بیشتر داشته باشد.

طرح های مطالعات مقطعی

مطالعات مقطعی را می توان بر اساس ماهیت جمع آوری داده ها و نوع داده های مورد جستجو به شکل زیر دسته بندی کرد.

مطالعات تحلیلی

در مطالعات مقطعی تحلیلی، محققان ارتباط بین دو پارامتر را بررسی می کنند. آنها داده‌ها را برای مواجهه‌ها و پیامدها در یک زمان خاص جمع‌آوری می‌کنند تا ارتباط بین قرار گرفتن در معرض یک سری شرایط خاص و یک وضعیت را در یک جمعیت تعریف شده اندازه‌گیری کنند. هدف از این نوع مطالعه، مقایسه تفاوت‌های پیامدهای سلامتی بین افراد در معرض و غیرمبتلا است.

مطالعات توصیفی

مطالعات توصیفی مقطعی صرفاً برای توصیف و ارزیابی شیوع و توزیع یک یا چند پیامد سلامت در یک جمعیت تعریف شده استفاده می شود. مطالعات توصیفی می توانند ارزیابی کنند که یک متغیر خاص در سرتاسر یک جمعیت خاص چقدر زیاد، گسترده یا شدید رخ می دهد. این رایج ترین نوع مطالعه مقطعی است.

مثال های مطالعات مقطعی

بررسی شیوع تنفس ناکارآمد در بیماران تحت درمان برای آسم در مراقبت های اولیه (وانگ و چنگ، 2020)

تجزیه و تحلیل اینکه آیا افراد یک جامعه سابقه بیماری روانی دارند و آیا از درمان برای کمک به سلامت روان خود استفاده کرده اند یا خیر.

مقایسه نمرات دانش آموزان مقطع ابتدایی که والدین آنها دارای سطوح درآمدی متفاوتی هستند.

تعیین ارتباط بین جنسیت و وضعیت HIV (ستیا، 2016)

بررسی میزان خودکشی در بین افرادی که حداقل یکی از والدین آنها مبتلا به افسردگی مزمن است.

ارزیابی شیوع HIV و رفتارهای پرخطر در کارگران جنسی مرد (شیند و همکاران، 2009)

بررسی کیفیت خواب و همبستگی های جمعیت شناختی و روانی آن در بین دانشجویان دانشگاه در اتیوپی (لما و همکاران، 2012)

محاسبه این که چه نسبتی از افرادی که در یک سال خاص توسط یک مرکز درمانی ویزیت می شوند، کلسترول بالایی دارند.

تجزیه و تحلیل سطوح پریشانی دانشجویان با توجه به سطح سال آنها (لیهی و همکاران، 2010)

مزایای مطالعات مقطعی

ساده و ارزان

این مطالعات سریع، ارزان و آسان انجام می شوند، زیرا نیازی به پیگیری شرکت کنندگان ندارند و می توانند از طریق نظرسنجی های خود گزارشی انجام شوند.

حداقل فضا برای خطا

از آنجایی که همه متغیرها به یکباره تجزیه و تحلیل می‌شوند و نیازی به جمع‌آوری داده‌ها برای چند بار نیست، احتمالاً با داشتن سطح بالاتری از کنترل، اشتباهات کمتری وجود خواهد داشت.

متغیرها و پیامدهای متعدد را می توان به طور همزمان مورد تحقیق و مقایسه قرار داد.

محققان می توانند ویژگی های متعددی (به عنوان مثال، سن، جنسیت، قومیت، و سطح تحصیلات) را در یک مطالعه بررسی کنند.

داده ها می توانند نقطه شروعی برای تحقیقات آینده باشند.

اطلاعات به‌دست‌آمده از مطالعات مقطعی، محققین را قادر می‌سازد تا تجزیه و تحلیل داده‌های بیشتری را برای کشف هر گونه روابط علی در عمق بیشتری انجام دهند.

محدودیت های مطالعات مقطعی

به تعیین علت و معلول کمک نمی کند

مطالعات مقطعی می توانند تحت تأثیر سوگیری متعاقب پیشینی (antecedent consequent bias) قرار بگیرند. این نوع سوگیری زمانی رخ می دهد که نمی توان تعیین کرد آیا مواجهه قبل از بیماری بوده است یا خیر. در واقع همان قضیه مرغ و تخم مرغ است (کدام اول آمده؟!). یعنی مثلا کارگر در محیط کارخانه اول بیماری ریوی داشته و بعد در معرض محیط آلوده قرار گرفته یا نه نداشته و در محیط دچار بیماری شده؟). این سوگیری در مطالعات Cohort پیش نمی آید چون در مطالعات کوهورت از افراد سالم و بدون بیماری استفاده می کنیم.

احتمال سوگیری گزارش

مطالعات مقطعی متکی به نظرسنجی ها و پرسشنامه ها هستند که ممکن است منجر به گزارش دقیق نشوند زیرا هیچ راهی برای تأیید اطلاعات ارائه شده وجود ندارد.

زمان گرفتن تصویر آنی از موضوع همیشه معرف نیست

مطالعات مقطعی اطلاعاتی را از قبل یا بعد از ثبت گزارش ارائه نمی‌کنند و فقط یک تصویر فوری از یک نقطه از زمان ارائه می‌دهند.

نمی توان از آن برای تجزیه و تحلیل رفتار در یک دوره زمانی استفاده کرد

مطالعات مقطعی برای بررسی یک متغیر در یک لحظه خاص طراحی شده اند، در حالی که مطالعات طولی برای تجزیه و تحلیل روابط در دوره های طولانی مفیدتر هستند.

مقایسه مطالعات مقطعی در مقابل طولی

هر دو مطالعه مقطعی و طولی، مشاهده ای هستند و نیازی به تداخل یا دستکاری در محیط مطالعه ندارند.

با این حال، مطالعات مقطعی با مطالعات طولی متفاوت است زیرا مطالعات مقطعی به ویژگی یک جمعیت در یک نقطه زمانی خاص می نگرند، در حالی که مطالعات طولی شامل مطالعه یک جمعیت در یک دوره طولانی است.

مطالعات طولی به زمان و منابع بیشتری نیاز دارد و می تواند اعتبار کمتری داشته باشد زیرا ممکن است شرکت کنندگان قبل از جمع آوری کامل داده ها مطالعه را ترک کنند.

بر خلاف مطالعات مقطعی، محققان می توانند از داده های طولی برای تشخیص تغییرات در یک جمعیت استفاده کنند و در طول زمان، الگوهایی را در بین افراد مورد بررسی قرار دهند.

مطالعات مقطعی می تواند بسیار سریعتر از مطالعات طولی انجام شود و در واقع نقطه شروع خوبی برای ثبت هرگونه ارتباط بین متغیرها است، در حالی که مطالعات طولی زمان برتر هستند که البته برای مطالعه علت و معلول ضروری هستند.

مطالب مرتبط مفید

سوگیری در تحقیق

سوگیری مشاهده گر (observer bias) در پژوهش

اعتبار یا روایی درونی در تحقیق