سوگیری یا bias در تحقیق
43 Views
سوگیری عبارت است از تأثیرگذاری آگاهانه یا ناخودآگاه یک بررسی و یافته های آن. سوگیری در تحقیق اثرات بالقوه گسترده ای از نظر اطلاعات نادرست برای خوانندگان و کاربران نهایی نتایج تحقیقات دارد. هر مرحله از تحقیق – از مفهوم پردازی تا انتشار – مستعد سوگیری است. بنابراین، درک اشکال و فرمهای مختلف سوگیری ضروری است تا بتوانید از آنها اجتناب کنید و تحقیقات قابل تأیید، تکرار و قابل اعتمادی را انجام دهید.
- سوگیری در مرحله برنامه ریزی
سوگیری ممکن است در مرحله برنامه ریزی به دلیل طراحی ضعیف مطالعه به روش های زیر ایجاد شود:
- سوگیری نمونه گیری: زمانی که محققین عناصری را برای مطالعه انتخاب می کنند که نماینده جامعه ای که از آن استخراج شده اند نیستند.
- سوگیری پاسخ: یعنی زمانی که فقط انواع خاصی از افراد به دعوت برای ورود به مطالعه پاسخ می‌دهند (شبیه به سوگیری انتخاب).
- سوگیری انتخاب: وقتی که روش انتخاب شرکت کنندگان/گروه ها منجر به خروجی ای می شود که نماینده کل جمعیت نیست. مثلا اگر گروه نمونه به صورت تصادفی انتخاب نشده باشد یا یک سری گروه خاص کنار گذاشته شده باشند، نتایج دچار چولگی (skewness) بوده یعنی به تعبیری انگار به یک ور کج می شوند و دیگر جامعیت لازم را ندارند.
راه هایی برای جلوگیری از سوگیری در طول برنامه ریزی
- داشتن پروتکل تحقیقاتی درست طراحی شده، که به وضوح جمع آوری و تجزیه و تحلیل داده ها را مشخص می کند
- نمونه گیری تصادفی در مطالعات کمی
- نمونه گیری انتخابی (یا عمدی) برای نتایج عینی در مطالعات کیفی
- سوگیری در حین انجام مطالعه
سوگیری هایی که وارد فاز مطالعه می شوند را می توان به سوگیری های مشارکت کننده و محقق تقسیم کرد.
سوگیری شرکت کننده: در مطالعاتی که شرکت‌کنندگان انسانی وارد می شوند (مانند آزمایش‌های دارویی و مطالعات رفتاری)، سوگیری‌های معرفی‌شده توسط خود شرکت‌کنندگان می‌تواند بر یافته‌ها تأثیر بگذارد. سوگیری شرکت‌کننده زمانی به وجود می‌آید که پاسخ‌های شرکت‌کنندگان، به دلایل متعدد، عمدا یا ناخواسته با پاسخ مورد نظرشان متفاوت باشد.
در اینجا دو یا شاید سه نوع سوگیری معرفی شده توسط شرکت کنندگان وجود دارد:
- سوگیری یادآوری: زمانی اتفاق می‌افتد که شرکت‌کنندگان در مورد تجربیات یا رویدادهای خاص گذشته یادآوری انتخابی داشته باشند. این یک مشکل در مطالعات گذشته نگر (و نه مطالعات آینده نگر) خواهد بود.
- سوگیری مشاهده: این سوگیری که همچنین به عنوان اثر هاثورن (Hawthorne Effect) شناخته می شود، زمانی رخ می دهد که شرکت کنندگان در آگاه شده اند که مشاهده می شوند و آگاهانه نحوه رفتار یا پاسخ به سؤالات را تغییر می دهند. شاید به نوعی سوگیری پلاسبو یا دارونما هم در این دسته بگنجد. یعنی فرد دریافت کننده دارونما انتظار دارد علائمش به خاطر گمان دریافت داروی واقعی بهبود یابد، که به نوعی نتایج کارآزمایی های بالینی را دچار تحریف می کند.
- سوگیری مطلوبیت اجتماعی (Social Desirability): در این نوع سوگیری، در اکثر موارد که سوال از نظر اجتماعی حساس است (مثلا نکات مربوط به نژادپرستی، دیدگاه های سیاسی و غیره)، شرکت کننده سعی می کند مطابق انتظارات جامعه رفتار کرده و پاسخ هایش را همسو با این انتظارات تغییر دهد.
سوگیری محقق:
به عنوان یک محقق، ممکن است ناآگاهانه فقط داده هایی را که فکر می کنید مرتبط هستند درج کنید یا داده هایی را برای اثبات فرضیه خود تفسیر کنید. این سوگیری به روش های زیر آشکار می شود:
- سوگیری مصاحبه‌گر: زمانی که یک محقق سؤالاتی را به شیوه‌ای می‌پرسد (مانند ترتیب یا عبارت خاصی) که می‌تواند بر پاسخ‌های شرکت‌کنندگان تأثیر بگذارد.
- سوگیری اندازه گیری: زمانی که محققین متغیرها را بدون دقت اندازه گیری می کنند.
- سوگیری تایید: زمانی که محققان به دنبال الگوهایی در داده های خود می گردند که ایده های خود را تایید می کند. این سوگیری به نوعی سوگیری مشاهده گر هم تلقی می شود.
راه های جلوگیری از سوگیری در طول مطالعه
- تعامل استاندارد مصاحبه کننده با پاسخ دهندگان
- جمع آوری داده های کور
- نمایش نقاط یا داده های پرت
- تجزیه و تحلیل مستقل نتایج توسط سایر محققین (مانند یک آمارشناس زیستی)
- سوگیری در مرحله گزارش
در مرحله گزارش، سوگیری ممکن است با افشای انتخابی، سرکوب یا تحریف اطلاعات مربوط به مطالعه وارد شود.
- سوگیری گزارش نتیجه: یعنی فقط برخی از نتایج یک مطالعه گزارش می شود.
- سوگیری انتشار (Publication Bias): انتخاب دلبخواهی مواردی که باید و نباید منتشر شوند، به عنوان مثال: هنگامی که یک محقق تصمیم می گیرد از گزارش یافته های منفی خودداری کند (که به عنوان اثر کشو فایل نیز شناخته می شود)
- چرخش (Spin): زمانی که محققان یافته‌های خود را به گونه‌ای گزارش می‌کنند که خوانندگان را برای مشاهده مطلوب‌تر نتایج گمراه می‌کند، به عنوان مثال. عنوان، چکیده و نتیجه‌گیری که در بیان یافته‌های معمولی و نه چندان جالب اغراق می‌کند.
راه هایی برای جلوگیری از سوگیری در حین گزارش
- پیش ثبت نام تحقیقات خود در پایگاه های داده عمومی
- حصول اطمینان از اینکه عنوان، چکیده و نتیجه‌گیری خلاصه‌ای متوازن و نماینده از نتایج ارائه می‌کند
- ارائه یافته های منفی برای انتشار
خلاصه
آگاهی از سوگیری های احتمالی به شما کمک می کند تا مطالعه خود را با دقت برنامه ریزی کنید و از وقوع آنها اجتناب کنید یا کاهش دهید. در واقع تمرین خوبی است که محدودیت های مطالعه خود و تلاش هایی را که برای جلوگیری از سوگیری در هنگام برنامه ریزی، تجزیه و تحلیل و گزارش انجام داده اید، نشان دهید.
پاسخگوی سوالات و نظرات شما هستیم